γράφει η Χαρίκλεια Μινώτου, δρ Αειφορικής Διαχείρησης Προστατευόμενων Περιοχών

Ο αγροτουρισμός είναι μια μορφή ήπιου τουρισμού, σύμφωνα με την οποία οι επισκέπτες μένουν σε αγροκτήματα ή τους δίνεται η δυνατότητα να συμμετέχουν σε αγροτικές εργασίες. Ειδικότερα, «αγροτουρισμός» είναι η ειδική μορφή τουρισμού που συνδέεται με την αγροτική παραγωγή και δραστηριότητα, το πολιτιστικό περιβάλλον των αγροτικών περιοχών, την προστασία, ερμηνεία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και την τοπική γαστρονομία. Επιπλέον, μπορεί να περιλαμβάνει υπηρεσίες εκπαίδευσης, φιλοξενίας, εστίασης σε χώρους ενοποιημένους ή μη με αγροτικές εγκαταστάσεις.

Στην Ελλάδα πρόσφατα (30.7.2014) ψηφίστηκε  θεσμικό πλαίσιο για τον αγροτουρισμό, με παράλληλη αναφορά  και για τον τουρισμό υπαίθρου. Το κλίμα, το τοπίο, οι ιδιαιτερότητες της Ελλάδας αλλά και η βιοποικιλότητα των φυσικών και αγροτικών οικοσυστημάτων συμβάλλουν στη δημιουργία ενός δυναμικού πυρήνα οικο-αγροτουριστικού πλαισίου δραστηριοτήτων και επενδύσεων. Εξάλλου, ο νόμος θεσπίζει Ειδικό Σήμα Αγροτουρισμού, το οποίο πιστοποιεί ότι μία επιχείρηση πληροί τις ειδικές προϋποθέσεις του θεσμικού πλαισίου και θα προσφέρει ένα ελάχιστο προδιαγεγραμμένο επίπεδο υπηρεσιών.

Η πιστοποίηση θα προσδώσει ανταγωνιστικότητα, αναγνωρισιμότητα και θα συμβάλει στη δημιουργία ενός πρότυπου μοντέλου ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας, στηριζόμενο στην επιχειρηματικότητα και στη βιωσιμότητα των αγροτουριστικών επιχειρήσεων με φιλοπεριβαλλοντικές προτεραιότητες.

Αγροτουρισμός στην Ελλάδα: προκλήσεις και προοπτικές

Η Ελλάδα αποτελεί ένα ανεκμετάλλευτο κεφάλαιο σε ό,τι αφορά την τουριστική ανάπτυξη στην ύπαιθρο. Οι σύγχρονες τάσεις οδηγούν σε νέα μοντέλα ανάπτυξης, με προτεραιότητες την ανθρώπινη διάσταση, την απόκτηση βιωματικών εμπειριών, την προστασία, διατήρηση και διαχείριση της βιοποικιλότητας και της φύσης. Η ποιότητα και η ταυτότητα υπηρεσιών, η ανθρώπινη επικοινωνία και η φυγή από το καθημερινό μοντέλο διαβίωσης συντελούν στη δημιουργία ενός διαφοροποιημένου προτύπου τουρισμού. Η εναλλακτική ανάπτυξη της υπαίθρου, βασιζόμενη σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό, μπορεί να προσφέρει πυρήνες ξεκούρασης και ανάδειξης της μοναδικής ταυτότητας των αγροτικών περιοχών και των περιοχών με ιδιαίτερη περιβαλλοντική αξία. Ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός μπορούν δυναμικά να επαναπροσδιορίσουν την τουριστική ταυτότητα της Ελλάδας και την εικόνα του κάθε τόπου (Place Image) και να προσφέρουν δυνατότητες ερμηνείας και ανάδειξης της αγροτικής και περιβαλλοντικής αξίας της ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ευκαιρία για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Ειδικότερα ο αγροτουρισμός, ο οποίος αποσκοπεί στην οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση των αγροτικών περιοχών και γενικότερα της υπαίθρου, δίνει την ευκαιρία δημιουργίας βιώσιμων επιχειρήσεων. Η εκπαίδευση, η δικτύωση, η εφαρμογή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών και φυσικά η υιοθέτηση φιλοπεριβαλλοντικών προσεγγίσεων μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά στη δημιουργία ενός δυναμικού αγροτουριστικού πυρήνα στην Ελλάδα, ο οποίος θα δραστηριοποιηθεί με όραμα  μια σύγχρονη περιβαλλοντικά και επιχειρηματικά βιώσιμη ανάπτυξη.

Φορείς / επιχειρήσεις / ιδιώτες που μπορούν να ασχοληθούν με τον αγροτουρισμό

• Παραδοσιακά καταλύματα  και κάθε τύπος καταλυμάτων που μπορεί να ενταχθεί στον αγροτουρισμό βάσει του θεσμικού πλαισίου
• Παραδοσιακά εστιατόρια και καφενεία
• Παραγωγοί αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων
• Έμποροι τοπικών προϊόντων
• Επιχειρήσεις δραστηριοτήτων φύσης
• Μουσεία και κέντρα ενημέρωσης
• Σύλλογοι (πολιτιστικοί, ορειβατικοί κ.ά.)
• Συνεταιρισμοί (γυναικείοι, αγροτικοί, ομάδες παραγωγών κ.ά.)
• Τοπική Αυτοδιοίκηση
• Σχολεία / εκπαιδευτικά ιδρύματα
• Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών

Πιθανά χρηματοδοτικά προγράμματα

• Πρόγραμμα Leader
• Περιφερειακά Προγράμματα ΕΣΠΑ 2014-2020
• Ενισχύσεις μέσω αναπτυξιακού νόμου
• Προγράμματα ΕΤΓΑΑ
• Προγράμματα Νέων Αγροτών
• Χρηματοδοτήσεις ΕΤΕΑΝ (Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης)

Η Εξέλιξη προσφέρει εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα για τον σύγχρονο αγρότη. Δείτε περισσότερα εδώ.