Η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας αποτελεί στόχο για κάθε υγιή επιχείρηση. Η επίτευξη αυτού του στόχου έχει δύο πτυχές. Πρώτον, την εναρμόνιση με τις απαιτήσεις που προδιαγράφονται από την ελληνική νομοθεσία και τους διάφορους σχετικούς κανονισμούς. Δεύτερον, τη δημιουργία ενός Συστήματος Διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία (Σ.Δ.Α.Υ) που δίνει την δυνατότητα για συνεχή βελτίωση σε ό,τι σχετίζεται με τα συγκεκριμένα θέματα.
Το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο, όπως αυτό ορίζεται από την νομοθεσία, τους κανονισμούς και τις διάφορες σχετικές υπουργικές αποφάσεις, επιβάλλει σε όλες τις επιχειρήσεις συγκεκριμένες υποχρεώσεις, οι κυριότερες από τις οποίες είναι:
- Χρήση υπηρεσιών τεχνικού ασφαλείας ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων.
- Χρήση ιατρού εργασίας σε επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των 50 ατόμων.
- Ύπαρξη γραπτής εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου.
Από την τυπική εναρμόνιση με τη νομοθεσία μέχρι την επίτευξη ενός πραγματικά ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας, υπάρχει όμως μια σημαντική απόσταση. Ένα μέσο για την διάνυση αυτής της απόστασης είναι η ανάπτυξη και χρήση ενός Συστήματος Διαχείρισης της Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται γραπτές εταιρικές πολιτικές και διαδικασίες και καθορίζονται μετρήσιμοι στόχοι (μείωση αριθμού ατυχημάτων, μείωση απώλειας παραγωγικών ωρών λειτουργίας λόγω ατυχημάτων κ.α).
Οι συνηθέστερες διαδικασίες που περιλαμβάνονται σε ένα τυπικό Σ.Δ.Α.Υ είναι:
- Εκπαίδευση υπαλλήλων
- Επιθεώρηση χώρων και έλεγχος εξοπλισμού
- Λειτουργία Επιτροπής Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας
- Ασφάλεια των εξωτερικών συνεργείων και των εργολάβων
- Ασφαλής εργασία στα διάφορα μηχανήματα της επιχείρησης
Φυσικά αυτές δεν είναι ούτε δεσμευτικές αλλά ούτε περιοριστικές όσον αφορά την ανάπτυξη του συστήματος. Χρήσιμος οδηγός σε αυτήν την προσπάθεια είναι η εναρμόνιση του συστήματος με τις απαιτήσεις του προτύπου OHSAS 18001 (Occupational Health Safety and Safety Assessment Series). Το OHSAS 18001 έχει αναπτυχθεί από τον Βρετανικό Οργανισμό Προτύπων (British Standards-BS) αλλά έχει διεθνή αποδοχή. Το επιστέγασμα της συνολικής προσπάθειας είναι η τελική πιστοποίηση του συστήματος, η οποία και γίνεται από ανεξάρτητο φορέα με την κατάλληλη διαπίστευση.
Αν και μπορεί να αναπτυχθεί από το προσωπικό της επιχείρησης (όταν φυσικά αυτό έχει τις κατάλληλες γνώσεις) είναι προτιμότερο να ανατεθεί σε έναν εξωτερικό ειδικευμένο σύμβουλο για δύο κυρίως λόγους:
- Το προσωπικό της επιχείρησης είναι συνήθως ιδιαίτερα απασχολημένο με την καθημερινότητα του αντικειμένου της επιχείρησης και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αφιερώσει το χρόνο που χρειάζεται σε ένα project αυτής της υφής με πιο ευρύ χρονικό ορίζοντα.
- Ο σύμβουλος λειτουργεί και ως ένας ανεξάρτητος auditor, ο οποίος είναι σε θέση να εντοπίζει αδυναμίες και προβλήματα αλλά και να μεταφέρει τεχνογνωσία από άλλες περιπτώσεις.
Όλα αυτά φυσικά δεν σημαίνουν ότι δεν χρειάζεται η συνεργασία και υποστήριξη του προσωπικού της επιχείρησης, καθώς κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μόνο αυτό γνωρίζει σε βάθος τις ιδιαιτερότητες της επιχείρησης.
Το έργο ανάπτυξης ενός ΣΔΑΥ δεν έχει ημερομηνία τέλους με την ολοκλήρωση της πιστοποίησης, όπως άλλωστε κάθε τι που έχει να κάνει με την ασφάλεια των εργαζομένων. Είναι μια συνεχής προσπάθεια, η οποία ακολουθεί την εξέλιξη της επιχείρησης. Μπορεί ίσως σήμερα να φαίνεται ουτοπικό, αλλά τελικός στόχος πρέπει να είναι ο μηδενικός αριθμός ατυχημάτων. Ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό σύστημα υγείας και ασφάλειας της εργασίας δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις και υποδομή για την γρηγορότερη επίτευξη αυτού του στόχου.